Starten als zelfstandige: wat is een eenmanszaak?

Je hebt vast en zeker al eens de term ‘eenmanszaak’ gehoord. Veel startende zelfstandigen en mensen die in bijberoep aan de slag gaan, doen dit namelijk onder de vorm van een eenmanszaak. Maar wat is dat nu precies? Welke zijn de voor- en nadelen ervan en past deze ondernemingsvorm bij jou als startende zelfstandige (in hoofd- of bijberoep), of niet?

1. Wat is een eenmanszaak?
2. Wat is het verschil met een vennootschap?
3. Wat zijn de voordelen van een eenmanszaak?
4. Wat zijn de nadelen van een eenmanszaak?
5. Is een eenmanszaak een goede optie voor mij?
6. Hulp en advies bij je opstart

Wat is een eenmanszaak?

De eenmanszaak is de meest gekozen ondernemingsvorm voor (startende) zelfstandigen. Zoals de naam laat uitschijnen, wordt dit type onderneming opgericht door één iemand, een natuurlijke persoon. Je kan als startende zelfstandige ook kiezen om een vennootschap, vaak gekend onder een BV of NV, op te richten. Maar daar later meer over.

De oprichting van een eenmanszaak is goedkoop (105,50 euro in 2024) en vraagt relatief weinig administratie. De keerzijde daarvan is dat jouw persoonlijk vermogen en dat van je eenmanszaak één zijn. In de praktijk wil dit zeggen dat als je schulden maakt in je zaak, je persoonlijke bezittingen aangesproken kunnen worden, en omgekeerd.

Daarnaast wordt de winst van je eenmanszaak belast via de personenbelasting. Alles wat je verdient wordt dus belast volgens de progressieve belastingtarieven. Let dus op, ben je van plan om zelfstandige in bijberoep te worden in een eenmanszaak? Dan worden de inkomsten van je zelfstandige activiteit bij je inkomsten uit je hoofdactiviteit (vb. als werknemer) geteld, waardoor je al snel in een hoge belastingschijf komt. Gelukkig kan je je belastbaar inkomen wel aanzienlijk verlagen door beroepskosten in te brengen.

Eenmanszaak of vennootschap?

Je kan ook kiezen om een vennootschap op te richten. Een vaak gekozen ondernemingsvorm onder de vennootschappen, is de BV of Besloten Vennootschap. Deze vennootschapsvorm kan je ook alleen oprichten.

Het grootste verschil is dat een vennootschap een rechtspersoonlijkheid is, terwijl een eenmanszaak (natuurlijke persoon) dat niet is. Dit wil zeggen dat de aansprakelijkheid anders is (niet persoonlijk aansprakelijk) en zijn de schulden van een BV in principe niet verhaalbaar op jouw eigen vermogen.

Ook ben je verplicht om een dubbele boekhouding te voeren binnen een vennootschap, terwijl je je bij een eenmanszaak mag houden aan een enkelvoudige boekhouding. Dit laatste is, zoals de naam het al verraad, een stuk minder complex.

Ten slotte wordt de winst in een BV belast via de vennootschapsbelasting (ongeveer 25%), wat een stuk lager ligt dan het gemiddelde tarief van de personenbelasting. Maar als je jezelf als zelfstandig ondernemer in een vennootschap een salaris wil uitbetalen, betaal je toch nog personenbelasting volgens de gekende tarieven. Maar door jezelf een mix van bezoldigingen uit te keren, kan je de persoonlijke belastingdruk wel relatief laag houden. Meer daarover lees je hier.

Wat is het verschil met een VOF?

Ook de VOF, Vennootschap Onder Firma, is een relatief vaak gekozen rechtsvorm. Om een VOF op te richten, moet je echter wel met minimaal twee personen zijn. Je kunt dus niet alleen dit type vennootschap oprichten. De winsten van de VOF vallen onder de vennootschapsbelasting, maar je moet ook met je privévermogen instaan voor schulden van de VOF.

De voordelen van een eenmanszaak

Voor een zelfstandige in zowel hoofdberoep als in bijberoep, heeft de eenmanszaak heel wat duidelijke voordelen.

• Je kunt alleen beginnen: je hebt geen partner of een vennoot nodig om met je eenmanszaak te beginnen. Je hebt altijd de touwtjes in handen en hoeft ook niet aan bepaalde administratieve verplichtingen – zoals het bijeenroepen van een raad van bestuur – te voldoen.

• Eenvoudige boekhouding: doordat alle inkomsten en kosten van je eenmanszaak rechtstreeks verrekend worden, is de boekhouding een stuk eenvoudiger dan voor een vennootschap. Met apps zoals Accountable is zelf de boekhouding voeren niet moeilijk, zelfs als je geen ervaring hiermee hebt.

• Geen minimumkapitaal: in tegenstelling tot een NV heb je geen kapitaal nodig om te beginnen. Hoewel een BV in principe ook geen kapitaal nodig heeft, kun je als oprichter ervan wel aansprakelijk gesteld worden als je failliet gaat en je startkapitaal te klein was voor je activiteiten.

• Eenvoudig starten en stoppen: als je wilt starten als zelfstandige of in bijberoep, dan is de eenmanszaak de snelste manier om dat te doen. Je hebt geen notaris of statuten nodig, wat tijd en geld bespaart. Als je nog niet zeker bent of je zaak toekomst heeft, is dit een verstandige keuze, want het stopzetten van de onderneming is relatief eenvoudig vergeleken met andere vennootschapsvormen.

• Lage opstartkosten:  Wanneer je een BV of VOF opricht, kun je rekenen op een oprichtingskost van 1000 euro of meer. Een eenmansvennootschap richt je al op door 1) een ondernemingsnummer aan te vragen (105,50 euro in 2024) en dit nummer te laten activeren als een btw-nummer (ongeveer 70 euro). Voor een totaal van rond de 175 euro ben je wettelijk in orde en kun je starten in zelfstandige in een eenmanszaak.

💡 Accountable tip: Ben je van plan om te starten als zelfstandige in een eenmanszaak? Dan heb je vast al wel gehoord van het principe van ‘kosten inbrengen’. Wist je dat je eerste officiële beroepskost bovenstaande oprichtingskosten zijn? Deze zijn voor 100% fiscaal aftrekbaar! Vergeet ze dus niet in te brengen. Denk trouwens ook aan andere kosten die je maakte bij je opstart, zo zijn een groot aantal professionele aankopen die je deed tot 3 maanden voor je start ook aftrekbaar. Leve de terugwerkende kracht!

De nadelen van een eenmanszaak

• Persoonlijk aansprakelijk: een eenmanszaak is wellicht niet de beste optie als je grote risico’s loopt met je onderneming. Als je eenmanszaak de schulden die je maakt niet meer kan betalen, dan zal je persoonlijke vermogen moeten worden ingezet.

• Alle inkomsten in de personenbelasting: hoewel de enkelvoudige en dus ‘simpelere’ boekhouding een voordeel is als je start, is het nadeel dat je winst belast wordt aan de tarieven van de personenbelasting. Deze belastingtarieven lopen op tot wel 50%. Ter vergelijking, een vennootschap wordt belast aan 20% tot 25%.

• Moeilijk zaak overlaten: wil je je eenmanszaak overlaten, dan zal je een meerwaardebelasting moeten betalen over de winst die je daarbij maakt. Voor deze belasting wordt ook gekeken naar bijvoorbeeld het cliënteel van de zaak, waardoor deze onverwacht hoog kan oplopen.

Conclusie: is een eenmanszaak een goede optie?

Verwacht je geen al te grote risico’s te nemen door grote schulden aan te gaan en denk je dat de winst (voor nu) niet extreem hoog zal liggen? Dan is de eenmanszaak waarschijnlijk de beste optie voor je. Je kunt alleen starten, je hebt weinig verplichtingen en hoeft geen complexe boekhouding te voeren. Ook de kosten om een eenmanszaak te starten zijn niet hoog omdat je geen kapitaal nodig hebt en geen statuten hoeft op te stellen.

Maar, denk je veel winst te maken, dan zal je met een eenmanszaak in de hoogste belastingschijf van de personenbelasting vallen. Het gevolg? Je zal veel van je zuurverdiende centen moeten afgeven, want het belastingtarief kan oplopen tot wel 50%. Ook omgekeerd, als je hoge schulden maakt, is er een groot risico dat je privévermogen zal worden aangesproken. In dit geval kan een vennootschap voor jou een betere optie zijn.

Start je in een eenmanszaak en lopen de zaken goed of ben je van plan om risicovolle investeringen te maken? Dan kun je altijd je eenmanszaak omzetten naar een BV of een andere vennootschapsvorm! Je kunt dus perfect starten als eenmanszaak, om later over te stappen naar een meer geschikte ondernemingsvorm.

Nood aan advies?

De belastingcoaches van Accountable ✨ staan voor je klaar, van opstart tot het indienen van je eerste belastingaangifte als zelfstandige.

Ons team beschikt over een grote kennis, ervaring, netwerk én waardevolle bronnen. We bieden geen juridisch of boekhoudkundig advies, maar bij specifieke vragen kunnen we je vlot in contact brengen met een officiële belastingadviseur via één van onze partners.

Tot snel?