Gemengde btw-plicht: wat is het precies?

Als zelfstandige in België reken je normaal 6% of 21% btw aan op je binnenlandse facturen, tenzij je een btw-vrijstelling hebt. Maar wat als je vrijgesteld bent van btw voor slechts een deel van je activiteiten? Dan ben je een gemengd btw-plichtige ondernemer. Wat betekent dit nu voor je boekhouding, belastingaangifte en facturatie? Dat lees je hier, bij Accountable. 

1. Wat is gemengd btw-plichtig?
2. Activiteiten vrijgesteld van btw
3. Voorbeelden van gemengde btw-plichtigen
4. Gevolgen van gemengde btw-plicht
5. Facturatie van gemengde activiteiten
6. Btw-aangifte voor gemengd btw-plichtigen

Wat betekent gemengde btw-plicht precies?

Je bent gemengd btw-plichtig wanneer je zowel btw-plichtige als btw-vrijgestelde activiteiten uitvoert. Btw-vrijgestelde activiteiten worden bepaald in de artikelen 39 t/m 42 en artikel 44 van het btw-wetboek. Hieronder bespreken we enkele voorbeelden ter verduidelijking. 

💡Accountable tip: Een gemengde btw-plichtige is niet hetzelfde als een gedeeltelijk btw-plichtige. Een gedeeltelijk btw-plichtige ondernemer voert ook activiteiten uit waarop btw niet van belang is. Bijvoorbeeld, iemand die werkt als loontrekkende en iets verkoopt in bijberoep, heeft een gedeeltelijke btw-plicht, want het loon heeft niets met btw te maken.

Activiteiten met btw-vrijstelling

Bepaalde activiteiten die je als zelfstandige in een eenmanszaak of vennootschap uitvoert, zijn altijd vrijgesteld van btw. Deze activiteiten worden bepaald in het btw-wetboek. Hier krijg je een overzicht van de voornaamste activiteiten zonder btw-plicht:

🏥 Medische activiteiten als arts, tandarts, verpleegkundige …

🚑 Activiteiten van erkende en gereglementeerde paramedische beroepen

🏫 Socio-culturele activiteiten zoals bejaardenzorg of onderwijs

🏠 Verkoop, verpachting en verhuur van onroerende goederen

📈 Verzekeringsactiviteiten

💳 Financiële activiteiten zoals kredietverlening

🎨 Kunst- of letterkundige werken voor uitgave

Enkele voorbeelden van gemengde btw-plichtigen

Omdat het soms moeilijk is om je in te beelden welke mix van activiteiten leiden tot een gemengde btw-plicht, geven we hier enkele voorbeelden. Dat helpt hopelijk om je eigen situatie beter in te schatten.

❤️‍ Een zelfstandige activiteit in de gezondheidszorg combineren met de verkoop van producten. Bijvoorbeeld een tandarts die ook mondverzorgingsproducten verkoopt. De tandheelkundige diensten zijn vrijgesteld van btw, maar de verkoop van de producten is btw-plichtig.

🧑‍🏫 Educatieve diensten in combinatie met materiaalverkoop. Bijvoorbeeld een onderwijsinstelling die vrijgestelde cursussen aanbiedt, maar ook studieboeken of cursusmaterialen verkoopt.

🎭 Culturele instellingen met horeca-activiteiten. Bijvoorbeeld een museum of theater dat vrijgesteld is van btw voor culturele activiteiten, maar ook een bistro of restaurant uitbaat.

🧑‍🎨Een kunstenaar met meerdere activiteiten. Bijvoorbeeld een schilder die geniet van btw-vrijstelling op een uitgavecontract maar ook btw-plichtig is voor de abstracte kunst die hij verkoopt.

De gevolgen van gemengde btw-plicht

Het belangrijkste gevolg van de gemengde btw-plicht heeft te maken met het recht op aftrek.

Als btw-plichtige moet je de btw die je aanrekent op jouw facturen doorstorten naar de fiscus. Maar je mag ook btw aftrekken voor professionele aankopen. Wie een btw-vrijstelling heeft, geniet niet van dit recht. 

Bij een gemengd btw-plichtige is dit wat ingewikkelder. Je kan slechts een deel van de betaalde btw recupereren.  

Je recht op aftrek berekenen

Je btw-aftrek berekenen als gemengd btw-plichtige kan je op twee manieren doen: op basis van een verhoudingsgetal en op basis van werkelijk gebruik. 

De methode van het verhoudingsgetal werkt op basis van je omzet. Als 75% van je omzet uit activiteiten met btw-vrijstelling komt, dan mag je slechts 25% van je betaalde btw aftrekken. 

De methode van werkelijk gebruik houdt rekening met het doel van je kosten. Voor kosten die je maakt in functie van btw-plichtige activiteiten is de btw volledig aftrekbaar. De btw op aankopen in verband met vrijgestelde activiteiten is niet aftrekbaar. Het probleem met deze methode is echter dat sommige aankopen niet eenduidig voor één activiteit bestemd zijn. Voor deze activiteiten moet je toch een verhouding bepalen maar dat mag je zelf doen, zolang het geloofwaardig is. 

Welke methode kiezen voor btw-aftrek?

Tot 2023 moest je in principe de methode van het verhoudingsgetal kiezen. Voor de andere methode had je toestemming nodig. Tegenwoordig mag je ook zelf voor de methode op basis van het werkelijk gebruik kiezen. Je moet het enkel melden via een elektronische aangifte (via e-formulier 604A of 604B).

Die melding doe je ten laatste voor het einde van je eerste maand- of kwartaalaangifte van het huidige kalenderjaar als bestaande gemengde btw-plichtige, of voor het einde van je eerste aangifte na de start of wijziging van je activiteit als nieuwe gemengde btw-plichtige. 

De methode op basis van werkelijk gebruik gaat dan van start op 1 januari of op de eerste dag van de maand/het kwartaal waarin je de activiteiten begon. 

Als je de melding te laat deed, mag je deze methode slechts vanaf 1 januari van het volgende jaar toepassen.

Maar let op: wanneer je overschakelt op werkelijk gebruik, moet je deze methode gedurende minstens drie kalenderjaren toepassen.

Facturatie voor gemengde activiteiten

Als ondernemer met een gemengde btw-plicht is facturen maken niet altijd even makkelijk. Soms moet je btw aanrekenen, soms niet. En soms zijn er zelfs facturen waarop je slechts gedeeltelijk btw moet aanrekenen.

Voor de diensten of goederen die vrijgesteld zijn van btw, moet je dit duidelijk op je factuur vermelden. Dit doe je met een vermelding als “Vrijstelling van btw overeenkomstig artikel 44 van het btw-wetboek”. Accountable kan je helpen om deze facturen snel en correct op te stellen. 

Btw-aangifte doen als gemengd btw-plichtige

Wanneer je zowel btw-plichtige als vrijgestelde activiteiten hebt, moet je bij de btw-aangifte een duidelijk onderscheid maken tussen beide. Dit is belangrijk om een goed zicht te krijgen op je recht op aftrek.

We raden aan om als gemengd btw-plichtige een boekhouder of accountant te raadplegen voor de gepaste ondersteuning bij je btw-aangifte.