Zelfstandige worden? Lees deze startersgids!

Wil je zelfstandige worden en je eigen zaak starten? In deze startersgids vind je een antwoord op al je vragen over zelfstandige in hoofdberoep of bijberoep worden en alles wat daarbij komt kijken.

Zo weet jij precies wat je te wachten staat.

Van werknemer naar zelfstandige: de grootste verschillen

Ben je op dit moment werknemer in loondienst, maar droom je van een carrière als zelfstandige? Dan heb je vast een heleboel vragen over wat die overstap kan betekenen. We overlopen de belangrijkste verschillen.

	Werknemer	Zelfstandige
Nettoloon	Je ontvangt een vast nettoloon waarbij belastingen en sociale bijdragen al zijn ingehouden.	Je stuurt facturen en ontvangt bruto bedragen. Je moet zelf btw, belastingen en sociale bijdragen betalen. Ontdek via deze simulator hoeveel je moet factureren om je gewenste nettoloon over te houden.
Vakantiedagen	Je hebt recht op betaalde vakantiedagen en/of dubbel of enkel vakantiegeld.	Als je vakantie neemt, heb je als zelfstandige geen inkomen in die periode. Je krijgt ook geen vakantiegeld.
Verzekeringen	Je bent via je werkgever verzekerd voor arbeidsongevallen of schade aan derden. Je kan ook rekenen op een ziekte-uitkering via je werkgever en mutualiteit, en vaak krijg je ook een hospitalisatieverzekering via je werkgever.	Je bent zelf verantwoordelijk en sluit best enkele verzekeringen af zoals een verzekering burgerlijke aansprakelijkheid, een hospitalisatieverzekering en een verzekering gewaarborgd inkomen in geval van ziekte. Ontdek hier welke verzekeringen interessant zijn voor jou als zelfstandige.
Belastingen	Je werkgever houdt een flinke som van je brutoloon af voor belastingen en sociale bijdragen.	Je zet best een deel van je omzet opzij om op het einde van het jaar je belastingen te betalen.
Btw	Jij komt niet in aanraking met btw.	Jij rekent 6%, 12% of 21% btw aan op je producten of diensten, en moet btw-aangiftes indienen. De ontvangen btw moet je doorstorten aan de fiscus. Btw op zakelijke aankopen mag je recupereren. Ligt je jaarlijkse omzet onder de € 25.000? Dan kan je een btw-vrijstelling aanvragen. Alles over btw lees je hier.
Sociale bijdragen	Sociale bijdragen worden betaald door je werkgever.	Je bent verplicht om elk kwartaal zo’n 20,5% van je inkomen als zelfstandige aan sociale bijdragen te betalen aan je sociaal verzekeringsfonds. Hier lees je alles wat je moet weten over sociale bijdragen.
Beroepskosten	Als werknemer in loondienst kan je beroep doen op het kostenforfait tijdens de berekening van je belastingen.	Kosten die je maakt in functie van je onderneming zijn fiscaal aftrekbaar voor de belastingen. Je kan je werkelijke kosten inbrengen of kiezen voor forfaitaire beroepskosten. Wat valt er precies onder aftrekbare kosten? We leggen je het hier uit!

Voordelen en nadelen van zelfstandige worden

Je eigen baas zijn en zelf je dag invullen klinkt voor velen als een droom. Toch komen er ook heel wat andere dingen en uitdagingen kijken bij zelfstandige worden.

Dit zijn de belangrijkste voor- en nadelen voor zelfstandigen in bijberoep en hoofdberoep.

Voordelen zelfstandige

• Vrijheid en flexibiliteit: je kan (vaak) je eigen uren, klanten en werkwijze kiezen. Jij beslist wat je doet en hoe je het doet. Vakantie nemen? Dat hoef je nu aan niemand meer te vragen!
  
• Creatieve vrijheid: je kan een zaak opbouwen die perfect past bij wat je graag en goed doet. Niemand die jou zegt wat wel of niet kan.
  
• Meer verdienen: je bent niet gebonden aan een vast maandloon. Hoe harder, meer of slimmer je werkt, hoe meer je kan verdienen.
  
• Fiscale optimalisatie: je hebt meer controle over je inkomsten en uitgaven. Dat kan in sommige gevallen fiscaal voordeliger zijn.

Nadelen zelfstandige

• Onzeker inkomen: geen of weinig klanten betekent geen inkomen. Vooral in de beginfase hou je hier best rekening mee.
  
• Minder sociale bescherming: je kan maar in beperkte mate rekenen op de sociale zekerheid. Daarom is het slim om zelf voor je pensioen te sparen en een extra verzekering af te sluiten in geval van ziekte of arbeidsongeschiktheid. 
  
• Meer administratie: e-facturatie, e-mails, offertes, btw, sociale bijdragen, belastingaangiftes,... Dat hoort er allemaal bij. Gelukkig worden deze taken dankzij Accountable een stuk eenvoudiger. Zelf proberen? Probeer Accountable 14 dagen gratis!

Hoeveel kost het om zelfstandige te worden?

Voor je officieel zelfstandige bent, moet je een aantal dingen in orde brengen. Daar komt ook een kostenplaatje bij kijken. We overlopen de belangrijkste kosten per statuut.

Opstartkosten van een eenmanszaak

Kies je zoals de meeste starters voor het statuut zelfstandige in een eenmanszaak? Dan kost je inschrijving als zelfstandige ongeveer € 179.

• Je moet namelijk twee doen: je ondernemingsnummer aanvragen bij de Kruispuntbank van Ondernemingen (€ 109);
• en je ondernemingsnummer laten activeren als btw-nummer bij de btw-administratie (€ 70).

Je kan je inschrijving zelf in orde brengen of een boekhouder of ondernemersloket zoals Liantis of Xerius inschakelen. Zij rekenen vaak wel een kleine administratieve kost aan. 

Opstartkosten als zelfstandige in bijberoep

Wil je zelfstandige in bijberoep worden? De opstartkosten voor een zelfstandige in bijberoep zijn dezelfde als voor een hoofdberoep. 

• Aanvragen van je ondernemingsnummer bij KBO: € 109
• Btw-nummer activeren: € 70

Uiteraard houd je in elk geval ook best rekening met de betaling van je eerste sociale bijdrage en de kosten die je moet maken om te kunnen starten, zoals een laptop, software, voorraad...

Opstartkosten van een vennootschap

Om een vennootschap op te starten moet je een doordacht financieel plan opstellen en langs een notaris eerst passeren voor een officiële akte op te maken. Voorzie ongeveer €2.000 voor het opstarten van een vennootschap zoals een BV.

In dit artikel vertelt Vincent Meesters, gecertificeerd fiscaal accountant, je alles over een vennootschap oprichten.

Kan iedereen zelfstandige worden?

Iedereen die wettelijk in België mag werken, kan in principe zelfstandige worden. Je hebt geen diploma nodig om je eigen zaak te starten en je kan zelfs uit werkloosheid zelfstandige worden.

Zelfstandige worden als werkloze

Vraag je je af of je mag starten als zelfstandige als je werkloos bent? Dat kan! Dankzij de Springplank naar zelfstandige krijg je zelfs de kans om je bedrijf te starten zonder meteen je werkloosheidsuitkering te verliezen.

Je kunt ook beroep doen op de startlening van de Vlaamse Overheid als je financiële hulp kan gebruiken bij de opstart van je zaak. Meer weten over starten als zelfstandige in hoofdberoep of bijberoep als werkloze?

Hier lees je meer over de mogelijke scenario’s.

Wanneer heb je een diploma nodig om zelfstandige te worden?

In de meeste gevallen mag je zelfstandige worden zonder een specifiek diploma, attest of getuigschrift. Voor sommige beroepen zijn er (gelukkig) uitzonderingen. Om als advocaat, arts, psycholoog etc. te starten, is een officieel diploma wél verplicht. 

In Vlaanderen en Brussel heb je geen diploma bedrijfsbeheer meer nodig om zelfstandige te worden. In Wallonië is zo’n attest wel nog steeds vereist. 

Zelfstandige worden in 5 stappen

1. Bepaal je statuut en entiteit

Starten in hoofdberoep of bijberoep? Die knoop moet je als eerste doorhakken. Een keuze die afhankelijk is van verschillende factoren zoals je persoonlijke en financiële situatie en de tijd die je kan en wil investeren in je bedrijf.

Dit zijn enkele aandachtspunten als je wil starten in bijberoep:

• Je moet minstens halftijds (19 uur per week) werken in loondienst. Als je werkloos bent of een uitkering ontvangt, moet je ingeschreven zijn als werkzoekende en een toelating aanvragen.
• Zorg ervoor dat er geen beperkingen in je arbeidscontract staan m.b.t. het bedrijf dat je wil opstarten en de producten of diensten die je wil aanbieden.
• Onthoud dat er extra belastingverplichtingen komen kijken bij een bijberoep. Deze inkomsten worden namelijk meegeteld met het inkomen uit je hoofdberoep.
• Een bijberoep is even officieel als een hoofdberoep. Je moet dus aan dezelfde verplichtingen voldoen.

Afhankelijk van je persoonlijke situatie en soort bedrijf dat je wil opstarten, kies je daarna voor een eenmanszaak of vennootschap. We zetten de belangrijkste kenmerken van een eenmanszaak en vennootschap op een rij:

Eenmanszaak:

• Snelle, makkelijke opstart
• Je betaalt personenbelasting (25%-50%).
• Onbeperkte aansprakelijkheid
• Eenvoudige boekhouding en administratie
• Geschikt voor starters, freelancers, kleine zelfstandigen

Vennootschap:

• Opstart via een notaris is complexer en duurder.
• Je betaalt vennootschapsbelasting (25%).
• Aansprakelijkheid beperkt tot het ingebracht kapitaal
• Meer administratie en boekhoudkundige verplichtingen
• Geschikt voor groeiende bedrijven, meerdere oprichters, bij grote investeringen / risico’s
• Verschillende soorten zoals BV, NV, Comm. V. 

Ontdek de verschillen tussen een eenmanszaak en een vennootschap en maak de keuze!

2. Open een zakelijke bankrekening

Bij het opstarten van een vennootschap is een zichtrekening op naam van de vennootschap verplicht. Voor een eenmanszaak is een aparte rekening niet verplicht, maar wel aan te raden. Zo blijven je inkomsten en uitgaven van je bedrijf netjes gescheiden van je persoonlijke rekening. Overzichtelijk!

Hier vergelijken we verschillende professionele bankrekeningen. Zo weet je precies welke bij jou past.

Als je kiest voor een vennootschap moet je hierna (tussen stap 2 en 3) je financieel plan opstellen en je vennootschap officieel oprichten bij een notaris.

3. Vraag je ondernemingsnummer aan bij KBO

Je kan je inschrijving bij KBO makkelijk en snel zelf in orde brengen via Accountable of een boekhouder of ondernemersloket zoals Partena Professional of Xerius inschakelen.

Na je inschrijving ontvang je je unieke ondernemingsnummer. Dit wordt later ook je btw-nummer (je ondernemingsnummer met 'BE' ervoor).

4. Activeer je btw-nummer

Activeer je btw-nummer rechtstreeks zelf via MyMinfin of schakel je boekhouder of ondernemingsloket in om dit in orde te brengen. Dit kost ongeveer € 70.

5. Sluit je aan bij een sociaal verzekeringsfonds

Als zelfstandige ben je verplicht je aan te sluiten bij een sociaal verzekeringsfonds. Zij berekenen jouw sociale bijdragen en laten je elk kwartaal weten hoeveel je moet betalen.

Je belastingen als zelfstandige

Hoeveel belastingen moet je betalen als zelfstandige in België? Dat is anders voor een eenmanszaak en vennootschap. 

• Als zelfstandige in een eenmanszaak wordt je inkomen belast volgens de progressieve personenbelasting. Je betaalt tussen de 25% en 50% belastingen op je inkomen. In deze blog overlopen we stap voor stap de berekening van bruto naar netto-inkomen met een concreet voorbeeld uit de realiteit.

• Als bedrijfsleider met een vennootschap betaalt je vennootschap 25% vennootschapsbelasting. Het loon dat je jezelf uitkeert wordt vervolgens belast volgens de personenbelasting. 

Andere administratieve verplichtingen als zelfstandige

Een zelfstandige heeft meer administratie dan een werknemer. Zo moet je onder andere:

• je boekhouding netjes bijhouden
• officiële facturen opstellen (en vanaf 2026 e-facturen via Peppol)
• btw-aangiftes indienen (behalve als je gebruik maakt van de btw-vrijstellingsregel voor kleine ondernemingen)
• jaarlijks een klantenlisting indienen
• mogelijks voorafbetalingen doen op je belastingen

Dit klinkt misschien overweldigend en hoewel er af en toe veel komt kijken bij zelfstandige zijn - het is onze missie om het jou zo makkelijk mogelijk te maken.

Alle bovenstaande zaken en heel wat andere dingen, zoals offertes opmaken, je bankrekening koppelen en meer, breng je heel eenvoudig in orde met Accountable. Probeer het zelf 14 dagen gratis uit! 

Met de juiste voorbereiding, een goed stappenplan en betrouwbare ondersteuning kan je met een gerust hart je droom verwezenlijken en je eigen zaak starten.

Wil je alle informatie in detail op één plek nalezen? Download dan onze gratis Starter Booklet. Hierin worden al jouw vragen ongetwijfeld beantwoord! Toch nog een andere vraag? Onze Belastingcoaches staan voor je klaar!